Sự định hình và chắp nối một ý tưởng cũng là một phần của quá trình sáng tạo sao cho ý tưởng đó sát với hai nhu cầu thực tế đòi hỏi về một ý tưởng. …Thật khó để sử dụng chiếc mũ vàng vào lúc này. Xét về khía cạnh phát triển đề xuát theo lối tư duy chiếc mũ vàng, mọi người sẽ hoàn thiện những thiếu sót được chỉ ra nhờ chiếc mũ đen.
…Nhận xét mà anh đưa ra chỉ là giả thuyết chứ không phải thực tế. Khó khăn lớn nhất mà chúng ta gặp phải trong việc tư duy là chúng ta xử lý vấn đề một cách lộn xộn và ôm đồm. Cùng một lúc, những luồng cảm xúc, những thông tin, những trật tự logic, kỳ vọng và sự sáng tạo làm chúng ta bối rối, giống như một diễn viên tung hứng với quá nhiều bóng.
Nhưng với lối tư duy đồng thuận, mọi người luôn nhìn về cùng một hướng. Cách tốt nhất giành cho người làm chứng là sử dụng chiếc mũ trắng và trả lời các câu hỏi một cách chân thật. Những cuộc họp của người Nhật không diễn ra theo kiểu đạt được sự nhất trí.
Và tư duy mới lạ chính là một cách nhận thức theo hướng cố gắng làm thay đổi những khuôn mẫu tư duy sẵn có. Chiếc mũ xanh da trời đặt ra chiến lược tư duy. Đó có thể chỉ là một cách kết hợp những ý kiến hiệu quả đã được biết đến một cách có thứ tự để đưa ra một giải pháp cụ thể.
Sự sáng tạo liên quan tới sự thay đổi, sự đổi mới, sáng kiến, ý tưởng mới và các thức kết hợp mới. Nếu một người chỉ đưa ra kết luận lạc quan và chẳng có dẫn chứng gì kèm theo, thì «cảm giác tốt lành đó» lại chính là những tình cảm được sắp xếp vào lối tư duy chiếc mũ đỏ, chiếc mũ cho phép mọi người đưa ra những tình cảm, linh cảm, cảm nhận trực giác mà không cần giải thích. Chiếc mũ đỏ chính là cơ hội duy nhất để mọi người tự do bộc lộ cảm xúc, cảm nhận trực giác về vấn đề.
Chúng ta cần phải thận trọng để có được những suy nghĩ nằm trong khoảng phù hợp của cấp độ. Phương thức tư duy dựa trên những tranh luận sẽ phát huy hiệu quả nếu có một người cầm trịch vững vàng. Nhưng nếu bởi sử lạc quan sẵn có mà bạn có những hành động theo những cacáh đã được chọn lựa trước thì sự lạc quan mà bạn có được lại làm khó cho bạn trong khi bạn suy nghĩ mọi việc.
Socrate xem vai trò của ông đơn giản chỉ là việc chỉ ra xem điều gì là sai. Khi mọi người tư duy theo lối tư duy chiếc mũ vàng, những ý tưởng, những gợi ý và những đề nghị lần lượt được đưa ra. Bạn có thể kết hợp chúng theo nhu cầu của bạn để tạo nhóm hai, ba, bốn chiếc mũ, hoặc nhiều hơn.
Vậy chúng ta nên hiểu tại điểm giới hạn nào đó thì sự lạc quan biến thành sự xuẩn ngốc và những hy vọng ngu ngốc? Liệu mọi người có cần kiềm chế những tư duy theo lối tư duy chiếc mũ vàng? và những lối tư duy chiếc mũ vàng có tính đến khả năng xảy ra sự việc hay không? Liệu xác suất xảy ra sự việc có nên xếp vào lối tư duy chiếc mũ đen? Việc bạn đưa ra những nhận xét sau khi suy nghĩ thận trọng khác hẳn bạn sẵn sàng chê bai mọi việc. Cách nghĩ như vậy thường phát huy hiệu quả kém hoặc chẳng có hiệu quả gì.
Để học lối tư duy sáng tạo, đôi khi cần đến cả những ý tưởng mang tính chất khiêu khích, mà những ý tưởng này dường như đi ngược lại với lôgíc. Lối tư duy mũ xanh chịu trách nhiệm tóm tắt, khái quát và kết luận. Nhiều người tin rằng sử dụng tư duy lôgíc, chúng ta sẽ xem xét được mọi phương án có thể.
Cũng có thể sự nể trọng nhau không cho phép họ tranh cãi. Với cuốn “Dạy trẻ cách tư duy” tôi đã viết, ông hướng dẫn người dân phương thức tư duy 6C. Nhưng thường thì không dễ dàng có được điều này.