Dù chúng ta có đầy đủ mọi thứ về vật chất, nhưng khi người thân của chúng ta khổ thì chúng ta không thể an vui; khi đất dá, sông ngòi, cây cỏ, hành tinh,…này bị ô nhiễm, tàn hoại thì chúng ta cũng không thể sống hạnh phúc, an vui. Lúc dó, những thứ ấy trở thành chiếc vỏ cứng của bản ngã, rất khó để bị đập vỡ. Vì khi đã nhận thức được tình trạng này, tự nhiên bạn sẽ biết mình phải làm gì để mang lại sự chuyển hoá và tự do cho chính mình.
Có mặt và an nhiên chấp nhận tình trạng đang bất lực trong cơ thể mình. Những suy diễn, những mẩu chuyện mà bạn tự thêu dệt cho chính mình mới thực làm cho bạn mất vui. Hoặc họ chẳng nghe ra được bạn đã nói gì, vì họ đã đánh mất mình trong những dòng suy tư, lo sợ vẩn vơ của chính họ.
Bạn khám phá ra rằng một kẻ chán đời không phải là bạn. Đang thở ra thì bạn biết là mình đang thở ra. Khi nào có sự yên tĩnh ở chung quanh, bạn hãy lắng yên để nghe sự yên tĩnh đó.
Đó là lý do tại sao có những truyền thống Phật giáo, các thầy tu thường đến các nghĩa địa hay các nhà quàng để ngồi Thiền bên cạnh những thây người chết. Đó là lúc quan hệ nam/nữ của bạn sẽ trở nên lắm vấn đề. Nếu bạn đặt ra những mục tiêu vị kỷ, ngay cả đó là để mong được tự do hơn, cải thiện cho mình hay làm cho mình quan trọng hơn, bạn vẫn không cảm thấy thoải mãn khi đạt được những mục tiêu này.
Do đó, bạn không nên nhầm lẫn những tình huống của phút giây này với Phút Giây Hiện Tại. Không gian đó chính là một trường ý thức đồng nhất trong đó bạn tiếp xúc với người kia mà không bị phân cách bởi những hàng rào của khái niêmj, của suy tư ở trong bạn. Nói một cách khác: Cảm nhận về bản chất chân thật thường bị che mờ bởi những tình huống trong đời bạn, và bởi dòng suy tưởng miên man, và những phiền nhiễu khác trong đời sống.
Mỗi thứ đều có một phẩm cách, một sự trong trắng và thiêng liêng. Vừa Trần Nhân Tông vừa làm vua, vừa biết thực tập Thiền. Và ngay cả những ý tưởng của bạn lúc bấy giờ cũng trở nên hữu ích hơn, vfi sự thông thái sâu rộng đó có thể thẳm thấu qua suy tư và làm cho những suy tư ấy trở nên hứng khởi hơn.
Có người thì biết mình sai nhưng cứ phớt lờ đi như không có chuyện gì cả. Khi bạn nhận ra sự thiêng liêng, vẻ đẹp, sự tĩnh lặng sâu thẳm và uy nghi ở trong mỗi bông hoa, mỗi thân cây, mỗi cọng cỏ, bạn sẽ làm cho mỗi bông hoa, mỗi thân cây và mỗi cọng cỏ có giá trị hơn. Cũng như nước, có khi được biểu hiện dưới thể rắn, thể lỏng, thể hơi, Tâm cũng có thể được biểu hiện dưới dạng “đông đặc” khi trở thành vật chất, trở thành những sinh vật…; hoặc ở ”thể lỏng” khi biêể hiện ra dưới dạng những ý nghĩ, tâm tư: hay không biểu hiện ra, không mang hình tướng gì cả, khi Tâm ở trong trạng thái thuần khiết, tinh chất của nó.
Nhưng đối với bạn thì đó thực là một sự giải thoát (24). Những tinh hoa ấy vốn đang có mặt ở trong bạn. Nói một cách khác, nếu bạn chỉ muốn tìm thêm đề tài để suy tư, bạn sẽ không tìm được điều gì hữu ích trong cuốn sách này, và chắc chắc bạn sẽ đánh mất cái tinh tuý của những giáo lý được đề cập ở đây, đánh mất tinh tuý của cuốn sách này - những thứ không nằm trong giới hạn của ngôn từ mà tôi đang sử dụng.
(40) Tâm: Khả năng nhận biết, không hình tướng ở trong ta. Bạn vừa bước ra khỏi thói quen suy tưởng của tâm thức cộng đồng, của nhân loại, một thói quen đã bị thâm nhiễm trong hàng ngàn năm qua. Nhu yếu “cho mình là đúng” là một cách cư xử không thể cưỡng lại được ở trong ta, đến độ chúng ta thà để cho những quan hệ thân thiện và quan trọng của mình bị tổn thương hoặc đổ vỡ hơn là nhận phần khiếm khuyết của mình trong vấn đề này.
(57) Nhu yếu giành phần đúng: Đây là một khuôn mâu cư xử rất phổ biến của bản ngã ở trong ta, trong đó bản ngã thích giành phần đúng về phía mình. Sự hiểu biết có tính chất tri thức về một khía cạnh nào đó của một người thì rất hữu ích cho những gì có tính thực tiễn. Hãy đặt trọn vẹn con người mình vào động thái lắng nghe.